Αφηγηματικό κείμενο - Η αρπαγή και η ερήμωση της μονής από τους πολύτιμους θησαυρούς της

Στις 28 και 29 Ιουνίου 1917 βουλγαρικό στρατιωτικό απόσπασμα μετά από  Έκθεση του Vladimir Sis σύλησε το μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου, αφαιρώντας  χειρόγραφα και κειμήλια τεράστιας ιστορικής και πολιτισμικής αξίας. Αφηγηθείτε σε ένα κείμενο που προορίζεται για την ιστοσελίδα του σχολείου σας πώς φαντάζεστε να διαδραματίστηκε η αρπαγή και η ερήμωση της μονής από τους πολύτιμους θησαυρούς της.

23 Ιουνίου 1917. Ο Γαβριήλ Κουντιάδης, ιερομόναχος στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών, είχε σηκωθεί νωρίς, όπως έκανε άλλωστε καθημερινά,  για τον Όρθρο. Το προηγούμενο βράδυ ένα κακό όνειρο τον είχε θορυβήσει. Φίδια και ερπετά είχαν, λέει,  ζώσει ολόγυρα το αγαπημένο του μοναστήρι, στο οποίο είχε αποφασίσει να αφιερωθεί πριν από εικοσι πέντε ολόκληρα χρόνια…Θυμήθηκε τότε τα λόγια του πρώτου Κτίτορα της Μονής , του Ιωαννίκιου, όταν αντίκρισε , σαν πρωτοπήγε στους πρόποδες του Μενοικίου, την  Εκκλησία του Βαπτιστή «πεπαλαιωμένην και άσκεπον, θηρίοις και ερπετοίς οικητήριον». Μα σκέφτηκε καλύτερα , είπε από μέσα του τη μονολόγιστη ευχή στον Κύριο , ζητώντας Του να απομακρύνει από τον νου του τους λογισμούς εκ του πονηρού. Μόνο την καλή σκέψη του καλού Πατέρα, Ιωαννίκιου, επέτρεψε στον εαυτό του να κρατήσει λίγο ακόμα νοερά στο μυαλό του, πριν να  πάει στη λειτουργία. Σκέφτηκε πως με τον αγαθό αυτό πατέρα που έζησε τόσα χρόνια πριν από αυτόν, τον 13^ο αιώνα, είχαν ίσως κάποια σημεία κοινά. Πρώτα από όλα την καταγωγή. Ήταν και οι δύο Σερραίοι. Αι Σέρραι… «το μέγα και θαυμαστόν άστυ» κατά τους Βυζαντινούς…Με την ιστορία την πολυκύμαντη ανά τους αιώνες. Ο Γαβριήλ ήταν, βέβαια, από το Σουμπάσκιοϊ, το Νέο Σούλι, ένα χωριό έξω από τας Σέρρας ,  με ανθρώπους νοικοκυραίους και ευσεβείς. Άλλη ομοιότητά τους θα ήταν σίγουρα η αγάπη τους για τον Θεό και το όραμά τους για το μοναστήρι. Από τα βυζαντινά χρόνια ο τόπος αυτός ήταν ακτινοβόλο κέντρο της ορθόδοξης πίστης, με πλούσια πνευματική ζωή…

Μετά τον Όρθρο ο Γαβριήλ κάθισε με τους αδελφούς του στην τράπεζα. Προσευχήθηκαν στον Κύριο να ευλογήσει το φαγητό και το ποτό τους, έκαναν τον σταυρό τους  και άρχισαν να τρώνε, δοξάζοντας τον Θεό. Εύκολα , βέβαια, θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει μια υποψία ανησυχίας στο βλέμμα τους. Φήμες που πύκνωναν τις τελευταίες μέρες , αναφέρονταν στον δόλιο ρόλο του Vladimir Sis. Τον ήξεραν. Τους είχε επισκεφθεί. Ήταν βουλγαρόφιλος τσεχικής καταγωγής. Τους είχε συστηθεί ως αρχαιολόγος και μελετητής της ιστορίας. Τον ενδιέφερε ιδιαίτερα η βυζαντινή περίοδος. Γνώστης της ελληνικής και της λατινικής γλώσσας και ιστορίας, είχε λάβει εντολή από τη βουλγαρική κυβέρνηση να καταγράψει τον ιστορικό πλούτο της Ανατολικής Μακεδονίας. Για λόγους καθαρά επιστημονικούς, ισχυριζόταν. Περνούσε από εκκλησίες  μοναστήρια και κατέγραφε κώδικες, χειρόγραφα , κειμήλια. Την προηγούμενη χρονιά, από ό,τι είχαν μάθει, είχε επισκεφθεί τους Φιλίππους. Κάποιοι τον είχαν τότε  παρουσιάσει ως «τυμβωρύχο» και δεν δίσταζαν να τον χαρακτηρίσουν ως τον νέο «Έλγιν» στα εδάφη της Μακεδονίας. Τι να πιστέψει κανείς; Πλήθαιναν πάντως τον τελευταίο καιρό  οι υποψίες  εις βάρος του Sis. Kάποιοι έλεγαν ότι ήταν εκείνος πίσω από τη λεηλασία της Εικοσιφοίνισσας. Ο ενορχηστρωτής του χρονικού της φρίκης. Όταν ο αρχικομιτατζής Πανίτσας μπήκε ένοπλος με την ομάδα του στο μοναστήρι του Παγγαίου. Κι ήταν Μεγάλη Δευτέρα, 27 Μαρτίου. Εβδομάδα των Παθών. Λένε πως έκαιγαν βιβλία  πολλά, για να νομίσουν οι μοναχοί πως καταστράφηκαν όλα τα χειρόγραφα και τα σεβάσματά τους. Παραπλανώντας έτσι τους γέροντες, φόρτωσαν σε δεκαοχτώ ημιόνους ό,τι πολυτιμότερο βρήκαν, μετάξινους μανδύες, χρυσοκέντητους σάκκους, στιχάρια, ωμοφόρια, ζώνες, σταυρούς με πολύτιμους λίθους και μαργαριτάρια μέχρι και λείψανα Αγίων. Τίποτα δεν υπολογίζουν οι Βούλγαροι…κι ας είναι λαός ομόδοξος. Αυτό δεν τους εμποδίζει να κλέβουν, να σκοτώνουν, να καταστρέφουν. Πριν τέσσερα χρόνια, το 1913, φεύγοντας νικημένοι από τις Σέρρες, αφού τελείωσε ο Β΄ Βαλκανικός πόλεμος, έκαψαν την πόλη από άκρου εις άκρον. Για εκδίκηση…Πόσοι ναοί κάηκαν εξαιτίας τους…Η Αγία Φωτεινή, η Αγία Παρασκευή…ούτε τον περικαλλή Μητροπολιτικό ναό των Αγίων Θεοδώρων δε σεβάστηκαν. Πήραν, πριν να τον καταστρέψουν, εξαπτέρυγα, εγκόλπια, ακόμα και το ξιφίδιο του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος με τον κολεό του…

            Τα μεσημέρια ο Γαβριήλ συνήθιζε να αποσύρεται στο κελλί του. Ξεκουραζόταν πριν από τον εσπερινό. Η προσευχή του ήταν αδιάλειπτη, τα χείλη και τα χέρια με το κομποσκοίνι δοξολογούσαν τον Κύριο. Από το ανοιχτό παράθυρο άκουγε τώρα το επίμονο και ρυθμικό τραγούδι του τζίτζικα. Μόνο που δεν άργησε ένας δυνατός θόρυβος να διακόψει τη γαλήνη του μεσημεριού… Ο χειρότερος φόβος των μοναχών φαίνεται  πως γινόταν πράξη. Πράξη φρικτή που επαλήθευε τις υποψίες τους. Αυτό που δεν άφηναν το μυαλό τους ούτε να το σκεφτεί, ερχόταν με τη βία μπροστά στα μάτια τους. Το ζούσαν... Και δεν μπορούσαν να το αποφύγουν… Τι να κάνουν αυτοί, δεκαεννέα άνθρωποι του Θεού, με μόνο όπλο την αγάπη , μπροστά στο στίφος του μίσους; Τριάντα οπλισμένοι άνδρες , με όπλα αληθινά, μπροστά τους,  έτοιμοι να επαναλάβουν το κακό του Παγγαίου…Αρχηγός τους ο Πετρώφ… άκουσαν που τον φώναζαν οι στρατιώτες του. Αυτοί που εκτελούσαν τις εντολές του. Χωρίς ντροπή, χωρίς αιδώ. Πατούσαν μοναστήρι…ούτε που νοιάζονταν για αυτό οι ιερόσυλοι επιδρομείς. Βία και απειλές…πέντε μέρες μαρτυρίου. Οι προσχεδιασμένοι κατάλογοι του Sis θα χρησιμοποιηθούν από τους επιδρομείς. Ο Γαβριήλ φαντάζεται τη συνέχεια. Μόνο που αυτός και οι άλλοι μοναχοί δεν θα είναι παρόντες στη σύληση των κειμηλίων. Οι Βούλγαροι σύντομα θα τους εκτοπίσουν στις 27 του ίδιου μήνα. Για να κλέψουν ανενόχλητοι. Και θα γίνουν όλα δυστυχώς, όπως ο Γαβριήλ  απεύχεται . Σαν να τα βλέπει μπροστά του:

            28 και 29 Ιουνίου 1917. Οι πόρτες του καθολικού θα ανοίξουν βίαια. Φωνές, σπρωξιές, χτυπήματα. Δεν θα τους σταματήσει τίποτα. Φορτώνουν στα άλογά τους ό,τι βρίσκουν και το θεωρούν αξίας. Αξίας υλικής και καλλιτεχνικής. Για τους γέροντες οι εικόνες, τα ευαγγέλια, τα χειρόγραφα έχουν αξία πνευματική. Οι βάρβαροι ξεχύνονται ύστερα στη Βιβλιοθήκη του Πύργου. Εκείνου του Πύργου που χτίστηκε, λένε, το 1304…εκεί που κατοίκησε η Ελένη, η σύζυγος του κράλη της Σερβίας Στέφανου Δουσάν…εκείνος σεβάστηκε ως χριστιανός…οι άλλοι όχι… Ο Πύργος είχε ανακαινιστεί το 1500. Το 1876 μετατράπηκε σε Βιβλιοθήκη. Άκαιρη και άτυχη αποδείχτηκε η  επιλογή. Μήπως άραγε θα ήταν καλύτερα αν δεν είχαν μαζέψει τους βυζαντινούς κώδικες , που ήταν πρώτα διασκορπισμένοι κατά τη συνήθεια και για πρακτικές ανάγκες σε διάφορα σημεία του καθολικού, των παρεκκλησιών , των κελλιών, των κρυπτών και των κατηχουμενείων; Είχαν σκεφτεί ,  πριν λίγα χρόνια, τότε που η μονή άκμαζε οικονομικά, να τακτοποιήσουν τα χειρόγραφα και τους τόμους σε έναν χώρο, καθαρό και περιποιημένο. Και να πού τους οδήγησε η σκέψη που πριν τους φαινόταν καλή…Περγαμηνά και χαρτώα χειρόγραφα, σιγίλλια πατριαρχικά , φιρμάνια οθωμανικά, χρυσόβουλα αυτοκρατορικά, κώδικες, νομοκανόνες, το Κτιτορικό Τυπικό, ειλητάρια, όλα μαζεμένα και τακτοποιημένα στο καινούριο έπιπλο, σε σχήμα Π, από το καλύτερο υλικό φτιαγμένο, από κυπαρισσόξυλο. Τα είχε όλα φροντισμένα εκεί ο Γαβριήλ, που ήταν και ο Βιβλιοθηκάριος της Μονής. Τόσο πολύ αγαπούσε τα βιβλία και τα γράμματα. Του τα δίδαξε στην Ιερατική Σχολή που λειτουργούσε μέσα στη μονή ο πνευματικός του και ηγούμενος , Χρυσόστομος Δημητριάδης. Διάβαζε Πατέρες της Εκκλησίας αλλά και Θουκυδίδη, Λυσία και άλλους αρχαίους Έλληνες. Όλα τα βιβλία και οι τόμοι , όμως, τόσο καλά διευθετημένοι,  θα γίνουν «δώρο» στα χέρια του εχθρού…θα σαρωθούν μονομιάς. Ανεκτίμητοι θησαυροί στη διάθεση του εχθρού. Ήταν γνωστά άλλωστε τα φημισμένα βιβλιογραφικά εργαστήρια της Μονής από παλιά. Εκεί που αντέγραφαν, διακοσμούσαν, δημιουργούσαν τα χειρόγραφα και τα φιλοτεχνούσαν με ωραίες σταχώσεις και τους μοναδικούς μεταλλικούς γόμφους. Εκεί που σκυμμένοι εργάζονταν ταπεινά οι σιωπηλοί  εργάτες του Θεού, υπό το φως του κεριού…Οι ονομαστοί καλλιγράφοι της μονής…Ο Δούκας και ο Νείλος πέντε αιώνες πριν…Ο Παρθένιος πριν από έναν αιώνα…

            Και δεν ήταν μόνο τα χειρόφραφα και οι κώδικες, κάπου 313 θα τα υπολογίσει στον αριθμό εκ των υστέρων ο Γαβριήλ. Ήταν και άλλα πολλά, θησαυροί ανυπολόγιστης αξίας, αμύθητου πλούτου… Θα γίνουν λεία των ομόδοξων , κατ᾿ όνομα Χριστιανών… Αργυρά επικαλύμματα Ευαγγελίων, δισκοπότηρα, αρτοφόρια, σμάλτινα εξαπτέρυγα,ορειχάλκινα μανουάλια, καντήλια…Και, δεν το χωρεί ανθρώπου νους, θα ξηλωθεί από τους ιερόσυλους ολόκληρος ο αρχιερατικός θρόνος, έργο μοναδικής στο είδος της ξυλογλυπτικής τέχνης. Δεν θα τους εμοδίσει τίποτα να ισχυριστούν αργότερα, όταν θα κοπάσει η μανία, ότι αυτά είναι έργα βουλγαρικής τέχνης, το έχουν ήδη σκεφτεί…

            Τα μάτια της ψυχής του Γαβριήλ δακρύζουν. Η ελπίδα και η πίστη στον Κύριο, όμως, δεν τον εγκατέλειψαν ούτε επρόκειτο εμπρός στα μελλοντικά δεινά, που δεν τα υπολόγιζε, να τον εγκαταλείψουν. Ο πόνος που τον διαπερνούσε δεν ήταν για τον ίδιο, ο φόβος δεν ήταν για αυτόν. Όταν ο Πετρώφ διέταξε να βασανιστούν οι Πατέρες, ο Γαβριήλ δεν τρόμαξε, δεν φοβήθηκε μην πεθάνει. Λυπήθηκε για τους συμμοναστές του, τον πνευματικό του και ηγούμενο, Χριστόφορο, τον Βησσαρίωνα, τον Ανδρόνικο και τόσους άλλους γέροντες , όταν έβλεπε να δένονται μαζί με αυτόν και σιδηροδέσμιους να τους οδηγούν όλους έξω από το αγαπημένο τους μοναστήρι. Η καρδιά τους μάτωνε μπροστά στο θλιβερό θέαμα. Τα μάτια τους βούρκωναν. Έστρεφαν το βλέμμα τους στον ουρανό. Ο Κύριος ήταν εκεί και έβλεπε…Έβλεπε πού μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος  που πλάστηκε να επιλέγει ελεύθερα το καλό ή το κακό…Προς στιγμή το κακό θριάμβευε. Και το κακό δεν είχε τελειωμό…

Στη φυλακή των Σερρών αρχικά κάποιοι, στη Δράμα οι υπόλοιποι… Έτσι άκουσαν…Και κατόπιν στη Βουλγαρία, στη Στάρα Ζαγορά…στη χώρα της εθνικιστικής έξαρσης, του εθνοφυλετισμού και της Εξαρχίας. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος μαίνεται. Η Βουλγαρία στο πλευρό των «Κεντρικών Δυνάμεων», της Αυστρίας και της Γερμανίας, νιώθει δυνατή και φέρεται αλαζονικά.. Θα υποφέρουν κι άλλο, ο Γαβριήλ το νιώθει…το ξέρει…μέχρι η μπόρα να κοπάσει και οι συνθήκες ειρήνης να τους επιτρέψουν να ξαναγυρίσουν στη Μονή. Θα την ξαναφτιάξουν από την αρχή. Θα τους επιστραφούν τα χειρόγραφά τους, κάποτε θα γίνει κι αυτό. «Δεν θα το βάλουμε κάτω, θα υπομείνουμε με τη δύναμη του Θεού και της Παναγίας. Παναγιά μου, βοήθησέ μας!», ψιθύρισε ο Γαβριήλ Κουντιάδης, ιερομόναχος της Μονής Τιμίου Προδρόμου Σερρών, κατά κόσμον Γεώργιος Κούντιος , με καταγωγή από το Νέο Σούλι. Και αμέσως θυμήθηκε το ποίημα της Μαρίας Κομνηνής Παλαιολογίνας από ένα χειρόγραφο του 11^ου αιώνα με ικετήριους ύμνους προς τη Δέσποινα Παρθένο. Το είχαν κι αυτό στη Βιβλιοθήκη της Μονής…Και σαν να άκουσε , θαρρείς , την Παναγιά από ψηλά  να του απαντά πως «πάλι με χρόνια, με καιρούς, πάλι δικά μας θα ᾿ναι…» «Έχει ο Θεός!», είπε και έκανε τον σταυρό του.

Ζαμπάκης Θεόδωρος

Εντυπώσεις από την επίσκεψη στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου

Τον Οκτώβριο επισκεφτήκαμε με την τάξη μου τη Μονή του Τιμίου Προδρόμου, που βρίσκεται ΒΑ της πόλης των Σερρών και σε μικρή απόσταση από αυτήν. Οι μοναχές μας υποδέχτηκαν ευγενικά και μας έδωσαν πολλές πληροφορίες για το μοναστήρι. Μας μίλησαν για την ίδρυσή του στα βυζαντινά χρόνια, τους κτήτορες, τις καταστροφές που υπέστη από τους Βουλγάρους στα νεότερα χρόνια.

Οι μοναχές μας οδήγησαν στο εσωτερικό του ναού. Οι ακτίνες φωτός που έμπαιναν από τα παράθυρα του ναού, οι φλόγες των κεριών που τρεμόπαιζαν στα μανουάλια και στις κανδήλες έκαναν τις μορφές των αγίων στις εικόνες να μοιάζουν πιο απόκοσμες και μυστηριακές. Νιώσαμε πραγματικά δέος μέσα σε αυτή την ιδιαίτερα κατανυκτική ατμόσφαιρα. Θαυμάσαμε τις τοιχογραφίες και παρατηρήσαμε το θαυμάσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο. Είδαμε ακόμα τον τάφο του Γενναδίου Σχολάριου, του πρώτου Οικουμενικού Πατριάρχη μετά την άλωση, ο οποίος είχε μονάσει εκεί.

Ακολούθησε η επίσκεψή μας στο λαογραφικό μουσείο. Εκεί είδαμε το ελαιοτριβείο, εντυπωσιαστήκαμε από τα μεγάλα ξύλινα βαρέλια, που οι μοναχοί τα παλαιότερα χρόνια κατασκεύαζαν για την αποθήκευση του κρασιού, και παρατηρήσαμε ένα πλήθος χρηστικών αντικειμένων σχετικά με την παρασκευή ψωμιού και τις γεωργικές εργασίες.

Δίπλα στο μουσείο βρισκόταν και το εκθετήριο με τα εργόχειρα των μοναχών, εικόνες, κομποσκοίνια, χειροποίητα γλυκά του κουταλιού, τραχανάδες, χυλοπίτες, κουραμπιέδες και άλλα. Από εκεί αγοράσαμε ό,τι ήθελε ο καθένας για τον εαυτό του και τους δικούς του.

Στη συνέχεια πήγαμε στη βιβλιοθήκη, όπου είδαμε από κοντά εκκλησιαστικά βιβλία και χειρόγραφα. Μάθαμε μάλιστα από τις μοναχές ότι πολλά βιβλία και Ευαγγέλια τα έκλεψαν οι Βούλγαροι το 1917 και ότι σήμερα γίνονται προσπάθειες διεκδίκησης και επιστροφής τους.

Οι μοναχές μας δέχτηκαν στο αρχονταρίκι και μας περιποιήθηκαν προσφέροντάς μας λουκούμι με άρτο και νερό.

Φεύγοντας τις ευχαριστήσαμε για την ξενάγηση και την ευγενική φιλοξενία. Ανεβήκαμε τον πλακόστρωτο δρόμο με τη μεγάλη βαριά σιδερένια πόρτα στο τέλος του, που οδηγούσε στην έξοδο. Γυρίσαμε πίσω γεμάτοι ευχάριστες εντυπώσεις και έχοντας λάβει τις ευλογίες των μοναχών.

                                                                                                                   Ζαμπάκης Θεόδωρος

Φύλλο εργασίας

1) Ως εκπρόσωποι της μαθητικής κοινότητας του σχολείου σας αποστέλλετε επιστολή προς το Υπουργείο Εξωτερικών. Αίτημά σας είναι η κινητοποίηση για την άμεση επιστροφή των χειρογράφων και ιερών κειμηλίων που βίαια αφαιρέθηκαν από την Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών.

2) Στα πλαίσια της συμπλήρωσης 100 χρόνων και πλέον από την αρπαγή των χειρογράφων και κειμηλίων της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Σερρών γράψτε ένα άρθρο σε εφημερίδα επιχειρώντας να ενημερώσετε και να κινητοποιήσετε την τοπική κοινωνία για την επιστροφή τους.

3) Γράψτε στο προσωπικό σας ημερολόγιο τις εντυπώσεις και τα συναισθήματά σας από την εκπαιδευτική επίσκεψη της τάξης σας στην ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών στα πλαίσια πολιτιστικού προγράμματος με θέμα την αρπαγή των χειρογράφων και κειμηλίων της Μονής από τους Βουλγάρους.

4) Πολλά από τα χειρόγραφα που εκλάπησαν από τους Βουλγάρους επιστράφηκαν πίσω μετά το τέλος του πολέμου και φυλάσσονται μέχρι σήμερα στη Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας και στο Βυζαντινό Μουσείο. Είναι σωστό αυτό; Τι θα πρέπει να γίνει κατά τη γνώμη σας;

5) Στις 28 και 29 Ιουνίου 1917 βουλγαρικό στρατιωτικό απόσπασμα μετά από Έκθεση του Vladimir Sis σύλησε το μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου αφαιρώντας χειρόγραφα και κειμήλια τεράστιας ιστορικής και  πολιτιστικής αξίας. Αφηγηθείτε σε ένα κείμενο που προορίζεται για την ιστοσελίδα του σχολείου σας πώς φαντάζεστε να διαδραματίστηκε η αρπαγή και η ερήμωση της μονής από τους πολύτιμους θησαυρούς της.

6) Συνθέτω ένα ποίημα (με ομοιοκαταληξία ή με ελεύθερο στίχο) με περιεχόμενο το ίδιο το γεγονός της αρπαγής των χειρογράφων και κειμηλίων της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Σερρών, το ιστορικό πλαίσιο,  τα συναισθήματα των πατέρων της Μονής, την επιθυμία της επιστροφής τους στο φυσικό τους χώρο.

7) Ζωγραφική / Κολάζ ή άλλη χειροποίητη κατασκευή με αντικείμενο το παραπάνω θέμα.

Διδακτική επίσκεψη στο Κειμηλιαρχείο και στον Μητροπολίτη Σερρών και Νιγρίτης κ. Θεολόγο

ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

Καθ΄ όλη τη διάρκεια της επίσκεψής μας στο Μητροπολίτη κ. Θεολόγο ένιωσα οικειότητα, ζεστασιά και φιλοξενία. Προσπάθησε να μας κάνει να νιώσουμε άνετα και να μην ντρεπόμαστε και μας έδωσε αρκετές συμβουλές. Δεν μας μίλησε μόνο για το θέμα των κλεμμένων χειρογράφων και κειμηλίων της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου και της Σερραϊκής εκκλησίας αλλά και για το ήθος και την ωριμότητα που πρέπει να μας διακρίνει. Με τις συμβουλές που μας έδωσε και τα λόγια που είπε μας συγκίνησε και μας έκανε να προβληματιστούμε για διάφορα θέματα. Επιπλέον μου έκανε εντύπωση το γεγονός ότι με επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό αυτά που μας είπε και με έκαναν να βελτιωθώ ως άνθρωπος. Δεν ήταν μια συνηθισμένη εκπαιδευτική επίσκεψη για μένα και νομίζω για όλους μας. Δεν θα ξεχάσω ποτέ εκείνη την μέρα ούτε τα λόγια του. Τον ευχαριστούμε!

                                                                                                                   Τσάτση Νικολέτα

Πριν λίγες εβδομάδες επισκεφτήκαμε τον Μητροπολίτη Σερρών κ. Θεολόγο κάνοντάς του ορισμένες ερωτήσεις σχετικά με την κλοπή των χειρογράφων και κειμηλίων της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου από τους Βουλγάρους. Αυτό που με εντυπωσίασε ιδιαίτερα εκτός από τον τρόπο που μας περιποιήθηκε ήταν η απλότητα του λόγου του και η ταπεινότητά του. Επιπλέον φαινόταν πως νοιαζόταν πραγματικά για τη νέα γενιά, αφού μας έδωσε πολύτιμες συμβουλές για τη ζωή και το μέλλον μας.

                                                                                                                  Λιούσα Ελένη

Ο Μητροπολίτης Σερρών κ. Θεολόγος είναι ένας από τους πιο απλούς, ήρεμους και καλούς ανθρώπους που έχω γνωρίσει στη ζωή μου. Μας μίλησε με ήρεμο τρόπο και αυτό μας έκανε να τον ακούσουμε με προσοχή και περιέργεια. Μας έδωσε τις πιο χρήσιμες συμβουλές που θα μας βοηθήσουν στη ζωή μας. Ο κ. Θεολόγος γνώριζε καλά και μας μίλησε για τα χειρόγραφα και τα κειμήλια που έκλεψαν οι Βούλγαροι από την Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου αλλά και τον ναό των Αγίων Θεοδώρων. Επίσης νοιάζεται για το θέμα της επιστροφής τους. Μας υποδέχτηκε σε έναν πολύ ωραίο χώρο, στο Επισκοπείο, μας κέρασε και στο τέλος για ενθύμιο μας χάρισε έναν σταυρό και διάφορα βιβλία.

Με λίγα λόγια με εντυπωσίασε, γιατί ήταν πολύ σαφής στις απόψεις του και απαντούσε με απλό και κατανοητό τρόπο στις ερωτήσεις μας. Αυτή η εκπαιδευτική επίσκεψη ήταν για μένα μια αξέχαστη εμπειρία!

                                                                                                                Τσάνι Σαβιόλα 

Τον προηγούμενο μήνα επισκεφτήκαμε με την τάξη μου το Κειμηλιαρχείο των  Σερρών με συνοδούς τις φιλολόγους του σχολείου μας, την κ. Αβραμίδου  Χ. και τη διευθύντρια κ. Παυλίδου Κ. Μόλις φτάσαμε στο χώρο του Κειμηλιαρχείου, μας υποδέχτηκε με μεγάλη χαρά ο π. Ανδρέας Βογιατζής, ο οποίος και μας ξενάγησε. Το Κειμηλιαρχείο φιλοξενεί εκκλησιαστικά κειμήλια και έργα τέχνης από τις εκκλησίες και τα μοναστήρια της περιοχής των Σερρών. Ανάμεσα στα ξυλόγλυπτα, τα λειτουργικά σκεύη, τα άμφια ξεχωρίζουν οι φορητές εικόνες και ιδίως αυτές που προέρχονται από την Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών. Αυτό που με εντυπωσίασε περισσότερο ήταν η σπάνια και παράξενη απεικόνιση του αγίου Χριστοφόρου, ο οποίος ήταν αγιογραφημένος με σώμα ανθρώπου και κεφάλι σκύλου (κυνοκέφαλος Άγιος).

                                                                                                            Κακάτση Κωνσταντίνα

Στις 25 Ιανουαρίου 2019 κάναμε με την πολυαγαπημένη μου τάξη μία εκπαιδευτική επίσκεψη στον σεβασμιότατο Μητροπολίτη Σερρών και Νιγρίτης  κ. Θεολόγο Η αίθουσα που θα τον συναντούσαμε ήταν στο Επισκοπείο της Ιεράς Μητροπόλεως Σερρών και ήταν καταπληκτική με την πρώτη κιόλας ματιά. Η ψυχή μου είχε μαγευτεί από την καλαισθησία και την τάξη που επικρατούσε στο χώρο συνάντησης. Αλλά πιο πολύ ενθουσιάστηκα όταν εμφανίστηκε ο ίδιος ο Μητροπολίτης και ανυπομονούσα να ακούσω τα σοφά του λόγια. Μας μίλησε με τόσο ήρεμο και γαλήνιο τρόπο που νόμιζες πως σου μιλούσε ο ίδιος ο Θεός. Είχα δώσει ιδιαίτερη προσοχή σε αυτά που μας έλεγε, γιατί μας έδωσε συμβουλές που δεν μας έδωσε κανένας άλλος έως τώρα. Όλη αυτή η εμπειρία που είχα μαζί με τους συμμαθητές μου και τις σεβαστές καθηγήτριές μου θα μου μείνει αξέχαστη. Ο Μητροπολίτης κ. Θεολόγος, σαν πνευματικός πατέρας, με βοήθησε να καταλάβω το νόημα της ζωής, την αγάπη του Θεού για όλους τους ανθρώπους αλλά και πώς να επιλέγουμε εμείς οι νέοι το σωστό δρόμο. Τον ευχαριστώ πολύ για όλα!!

                                                                                                          Ζαμπάκης Αθανάσιος

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μας στην Ιερά Μητρόπολη Σερρών και Νιγρίτης μου δημιουργήθηκαν πολλά συναισθήματα. Αρχικά ενθουσιάστηκα από τα όμορφα και συγκινητικά λόγια του Μητροπολίτη κ. Θεολόγου, ο οποίος μας έδωσε πολύτιμες συμβουλές για τη ζωή μας και μας μετέφερε ένα μήνυμα αισιοδοξίας και ελπίδας ότι μετά από τόσες μακροχρόνιες προσπάθειες και ενέργειες ίσως καταφέρουμε κάποια μέρα να επιστραφούν τα κλεμμένα χειρόγραφα και κειμήλια στο χώρο όπου δικαιωματικά ανήκουν.

                                                                                                                  Σμύρη Μάρθα 

Ημερολόγιο

Εργασία:

Γράψτε στο προσωπικό σας ημερολόγιο τις εντυπώσεις και τα συναισθήματά σας από την εκπαιδευτική επίσκεψη της τάξης σας στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών στα πλαίσια πολιτιστικού προγράμματος με θέμα την αρπαγή των χειρογράφων και κειμηλίων της Μονής από τους Βουλγάρους. ( Επικεντρώνομαι στη Βιβλιοθήκη της Ι. Μονής)

18/10/2018

Αγαπητό μου ημερολόγιο,

Σήμερα επισκεφτήκαμε την Μονή Τιμίου Προδρόμου με αφορμή τη συμμετοχή μας σε ένα πολιτιστικό  πρόγραμμα για τα χειρόγραφα και τα κειμήλια που κλάπηκαν από τους Βουλγάρους. Λόγω της επίσκεψης μας αυτής αποφάσισα να σου γράψω τις εντυπώσεις και τα συναισθήματά μου γι’ αυτό το θλιβερό και στενάχωρο γεγονός. Πρώτα από όλα θα σου διηγηθώ την ξενάγησή μας στη Μονή. Αρχικά ξεναγηθήκαμε στο Καθολικό της Μονής. Εκεί μάθαμε κάποιες πληροφορίες για την ιστορία του μοναστηριού. Έπειτα πήγαμε σε ένα Μουσείο όπου εκτίθενται  αντικείμενα καθημερινής χρήσης, εργαλεία  καθώς και κάποια ξύλινα βαρέλια για την παραγωγή κρασιού. Στη συνέχεια ξεναγηθήκαμε στη βιβλιοθήκη, όπου μάθαμε ακόμα περισσότερα πράγματα για την κλοπή των χειρογράφων και των κειμηλίων. Μάθαμε λοιπόν πως κλάπηκαν 323 χειρόγραφα, από τα οποία 103 χειρόγραφα ήταν σε μεμβράνη, 210 σε χαρτί, 4 χρυσόβουλλα Βυζαντινών αυτοκρατόρων, 5 Πατριαρχικά σιγίλια,10 αρχαίοι Κώδικες , ο ονομαζόμενος κτητορικός κώδικας που η αρχή του ξεκινά από το 1300, Ευαγγέλια αργυρόδετα,  όπως επίσης και πολλά ανεκτίμητα κειμήλια του Ιερού καθιδρύματος. Εκεί λοιπόν τελείωσε και η ξενάγηση μας. Τα συναισθήματα μου είναι ανάμεικτα καθώς είμαι ενθουσιασμένη που επισκέφτηκα την Μονή αυτή, ωστόσο από την άλλη αισθάνομαι απέραντο πόνο και στεναχώρια που κλάπηκαν τα χειρόγραφα και τα κειμήλια από το φυσικό τους χώρο. Δεν θα πρέπει επίσης να παραλείψω ότι γίνονται προσπάθειες από πολλούς φορείς  επιστροφής των χειρογράφων και των κειμηλίων στον τόπο τους. Αυτά λοιπόν αγαπητό μου ημερολόγιο, θα σου γράψω πάλι αύριο.

Νικολέτα Τάτση

Άρθρο

Εργασία:

Στα πλαίσια της συμπλήρωσης 100 χρόνων και πλέον από την αρπαγή των χειρογράφων και κειμηλίων της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Σερρών γράψτε ένα άρθρο σε εφημερίδα επιχειρώντας να ενημερώσετε και να κινητοποιήσετε την τοπική κοινωνία για την επιστροφή τους.

ΤΑ ΚΛΟΠΙΜΑΙΑ ΤΩΝ ΣΕΡΡΩΝ

Πριν από 100 χρόνια η πόλη των Σερρών ήταν σκλαβωμένη στους Βουλγάρους. Τα γεγονότα που συνέβησαν τότε ήταν τραγικά για τον τόπο μας. Πολλοί αθώοι άνθρωποι έχασαν την ζωή τους, ενώ κάποιοι εξορίστηκαν και θανατώθηκαν βάναυσα. Οι απώλειες ήταν μεγάλες και στο πολιτιστικό κομμάτι του τόπου. Το ιστορικό μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου, βορειοανατολικά της πόλης των Σερρών, κατείχε αμέτρητους θησαυρούς και κειμήλια από τα Βυζαντινά χρόνια, τα οποία κλάπηκαν από τους Βουλγάρους το 1917 και το 1942. Από τότε μέχρι σήμερα όσες ενέργειες έχουν γίνει δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα. Επιτέλους πρέπει να ενωθούμε όλοι οι Σερραίοι και όχι μόνο, ώστε να απαιτήσουμε να επιστραφούν τα κλεμμένα κειμήλια στον τόπο όπου ανήκουν. Χωρίς ντροπή οι γείτονες μας εκθέτουν σαν δικά τους αυτά τα κειμήλια, τεκμήρια της ιστορικής πορείας των Σερρών και της μοναστικής κοινότητας  του Τιμίου Προδρόμου Σερρών. Εμείς ως μαθητές του Γυμνασίου Νέου Σουλίου μπορούμε να ενώσουμε τις δυνάμεις μας και να ζητήσουμε από τον δήμαρχο και τις αρχές του τόπου να ακούσουν το αίτημα μας. Ελπίζουμε πως θα υλοποιηθεί, γιατί πιστεύουμε πως είναι χρέος των πολιτικών και όλων των πολιτών να δραστηριοποιηθούμε, να διατρανώσουμε τη φωνή μας προς κάθε κατεύθυνση για το δίκαιο αίτημα μας και να δώσουμε ένα τέλος σ’ αυτή την αδικία.

Μάρθα Σμύρη

Ποίημα

Εργασία:

Συνθέτω ένα ποίημα (με ομοιοκαταληξία ή με ελεύθερο στίχο) με περιεχόμενο το ίδιο το γεγονός της αρπαγής των χειρογράφων και κειμηλίων της ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Σερρών, το ιστορικό πλαίσιο,  τα συναισθήματα των πατέρων της Μονής, την επιθυμία της επιστροφής τους στο φυσικό τους χώρο.

Το Μοναστήρι

Του νομού μας το στολίδι,

το μονάκριβο μοναστήρι

εζηλέψαν οι Βουλγάροι

και το λεηλάτησαν σε ένα βράδυ.

Και μας κλέψαν τα ιερά,

την πολιτιστική μας κληρονομιά

πολύτιμα κειμήλια και

χειρόγραφα χαρτιά.

Και λυπήθηκαν πολύ

μοναχοί και λαϊκοί,

πένθος και θλίψη επικρατεί

σε ολόκληρη τη γη.

Μα παρόλο το σπαραγμό

των Ελλήνων τον μαρασμό

το μοναστήρι αν και ορφανό

θα αποκτήσει πάλι τον χαμένο του θησαυρό

Ελένη Λιούσα

Επιστολή προς το Υπουργείο Εξωτερικών

Εργασία:

Ως εκπρόσωποι της μαθητικής Κοινότητας του σχολείου σας αποστέλλετε επιστολή προς το Υπουργείο Εξωτερικών. Αίτημά σας είναι η κινητοποίηση για την άμεση επιστροφή των χειρογράφων και ιερών κειμηλίων που βίαια αφαιρέθηκαν από την Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών.

                                              Νέο Σούλι Σερρών, 4 Ιανουαρίου 2019

Αξιότιμε κύριε Υπουργέ Εξωτερικών,

   Τη φετεινή σχολική χρονιά η Γ΄ Γυμνασίου Νέου Σουλίου ασχολήθηκε με ένα πολιτιστικό  πρόγραμμα σχετικά με τα κλεμμένα χειρόγραφα και τα ιερά κειμήλια από την Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών. Αφορμή για τη σύνταξη της επιστολής αυτής αποτέλεσε το παραπάνω πρόγραμμα. Ως εκπρόσωπος της μαθητικής κοινότητας του σχολείου μου σας γράφω προκειμένου να εκφράσω τα συναισθήματα και τους προβληματισμούς μας για το απαράδεκτο αυτό γεγονός.

   Όπως έχουμε ενημερωθεί από τις μοναχές του μοναστηριού αλλά και από προσωπική μας έρευνα, στις 23 Ιουνίου 1917 Βουλγαρικό στρατιωτικό απόσπασμα κατέλαβε την Ιερά Μονή του Τιμίου Προδρόμου. Στις 28 και 29 του ίδιου μήνα σύλησαν το μοναστήρι κλέβοντας από τη βιβλιοθήκη της Μονής 323 χειρόγραφα σε χαρτί, 4 χρυσόβουλα Βυζαντινών αυτοκρατόρων, 5 Πατριαρχικά σιγίλια, 10 αρχαίους Κώδικες, τον κτητορικό κώδικα από το 1300, 3 Ευαγγέλια αργυρόδετα καθώς και όλα τα ανεκτίμητα κειμήλια του ιερού καθιδρύματος.

   Σήμερα, κατά παράβαση των άρθρων 125 και 126 της συνθήκης του Νεϊγύ, οι Βούλγαροι επιδεικνύουν σε διάφορους χώρους όλους τους παραπάνω πολιτιστικούς μας θησαυρούς ως  «ιδιοκτησία του βουλγαρικού κράτους»! 

   Ωστόσο, αυτά τα χειρόγραφα αλλά και τα κειμήλια δεν ανήκουν στη Βουλγαρία αλλά στην Ιερά Μονή του Τιμίου Προδρόμου. Γιατί τα μνημεία τέχνης είναι οργανικά δεμένα με το φυσικό περιβάλλον και οποιαδήποτε προσπάθεια απομόνωσής τους από αυτό είναι άστοχη και αναποτελεσματική. Γι΄ αυτό είναι επιτακτική ανάγκη  να επιστραφούν στον τόπο τους. Άλλωστε, πρόκειται για στοιχεία της εθνικής πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

   Απευθυνόμαστε λοιπόν σε εσάς με την ελπίδα ότι θα προβείτε σε μια σειρά ενεργειών προκειμένου να επιστραφούν τα παραπάνω κειμήλια. Θεωρούμε ότι είναι πολύ σημαντικό να γίνει το θέμα πανελληνίως γνωστό ή ακόμη και παγκοσμίως, όπως αυτό των μαρμάρων του Παρθενώνα. Επιπρόσθετα επιβεβλημένος είναι και ο διάλογος με τους Βουλγάρους για το ζήτημα αυτό, έτσι ώστε να πεισθούν για την επιστροφή των χειρογράφων, μιας και σε όλα τα ζητήματα ο διάλογος είναι η καλύτερη και πιο αποτελεσματική λύση. Σε κάθε περίπτωση είμαστε βέβαιοι ότι θα καταφέρετε να δραστηριοποιήσετε ανθρώπους που θα ενδιαφερθούν για την επιτυχή έκβαση των παραπάνω.

   Κύριε Υπουργέ,

Το αίτημα της επιστροφής τους είναι ηθικό ζήτημα και έχει σχέση με την απόδοση δικαιοσύνης. Πρόκειται για αντικείμενα στενά συνδεδεμένα με την ιστορική μας κληρονομιά. Ειδικά στην εποχή που ζούμε κατά την οποία αμφισβητείται η Ελληνικότητα της Μακεδονίας, πιστεύουμε ότι όλα αυτά τα ιερά κειμήλια αποδεικνύουν περίτρανα την ελληνικότητα της περιοχής μας. Είναι, λοιπόν, χρέος σας να ενεργήσετε με κάθε δυνατό τρόπο, ώστε η πολιτιστική μας κληρονομιά να επανέλθει στον τόπο μας. Είμαστε βέβαιοι για την ευτυχή κατάληξη των ενεργειών σας.

Με εκτίμηση

      Στυλιανός Σουρίδης